نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
تاریخ ایجاد : یکشنبه, ۰۴ دی ۱۳۹۰ بزرگداشت دکتر حسن دادبان (۱۳۰۳ ش – ) بزرگداشت: شماره ۱۱۴ زمان: شنبه ۳ دی ماه ۱۳۹۰ مکان: تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگی از زندگی دکتر حسن دادبان دکتر حسن دادبان در تیر ماه ۱۳۰۳ در محله ویجویه تبریز متولد شد. پدرش فرش […]
بزرگداشت: شماره ۱۱۴
زمان: شنبه ۳ دی ماه ۱۳۹۰
مکان: تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
برگی از زندگی دکتر حسن دادبان
دکتر حسن دادبان در تیر ماه ۱۳۰۳ در محله ویجویه تبریز متولد شد. پدرش فرش فروش بود و از مال دنیا چندان نصیبی نداشت. حسن تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش و در دبستان سعدی گذراند. در دوازده سالگی از نعمت پدر محروم شد،اما علی رغم مشکلات، تحصیلات دوران متوسطه را در دبیرستان فردوسی به پایان رساند. وی فعالیت فرهنگی را از عنفوان جوانی و از سال آخر دبیرستان با تدریس آغاز کرد. او پس از اخذ دیپلم، تحصیلات خود را ادامه داد، به دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز رفت،
در رشته ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۲۸ هـ .ش درجه لیسانس گرفت. از آنجایی که از کودکی نسبت به بی‌عدالتی حساس بود، تصمیم گرفت در رشته حقوق ادامه تحصیل دهد. از این رو تحصیلات خود را در رشته حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران دنبال کرد و در سال ۱۳۳۳ هـ .ش لیسانس حقوق گرفت. مدتی نیز در اهواز و آذربایجان به عنوان قاضی تحقیق یا بازپرس به خدمت پرداخت. او در شغل قضاوت نیز بسیار دقیق و سخت‌گیر بود . ایشان در اواخر دهه ۱۳۳۰ هـ .ش برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و از ۱۳۳۷ – ۱۳۴۷ هـ .ش در دانشگاه پاریس به تحصیل پرداخت و موفق به اخذ دانشنامه دکترای دولتی در حقوق جزا شد. همچنین توانست سه دکترا در رشته‌های علوم جزایی، حقوق خصوصی و اقتصاد توسعه بگیرد. دکتر دادبان پس از بازگشت به ایران، به عنوان مستشار استیناف در دیوان عالی جنایی مشغول به کار شد. در سال ۱۳۴۹ هـ .ش با خانم حسنیه شعاران ازدواج کرد. حاصل این پیوند، فرزندی به نام علی بود که در سال ۱۳۵۲ هـ .ش متولد شد. دکتر دادبان در سال۱۳۵۰هـ .ش به گروه حقوق جزا در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پیوست. در سال ۱۳۷۴ هـ .ش جهت مطالعه و پژوهش راهی فرانسه شد و یک سال و نیم در آنجا اقامت گزید و سرانجام با ترجمه دو کتاب مرجع در حقوق جزا (آیین دادرسی کیفری و حقوق جزای عمومی) به ایران باز گشت. دکتر دادبان پس از سالها تدریس در ۱۳۸۳ هـ .ش بازنشسته شد، اما علی رغم بازنشستگی همچنان کار تدریس را دنبال کرد. او بیش از هجده سال مدیریت گروه علوم جزایی و جرم شناسی را بر عهده داشت و زمانی نیز معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تهران را عهده‌دار بود.
دکتر دادبان فردی متدین و علاقه‌مند به خانواده است. همواره به کار تحقیق و پژوهش عشق می‌ورزد و در طول خدمت خود شاگردان متعددی تربیت کرده و لحظه‌ای از تعلیم و پژوهش بازنایستاده است.
تلخیص از نگاشته های دکتر علی دادبان و دکتر اسدالله فرزین‌وش
سخنرانان و متن سخنرانی مراسم:
۱- سخنرانی جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد جواد ادبی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
۲- قرائت متن پیام آقای دکتر محمد رضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور توسط آقای دکتر ادبی
۳- سخنرانی دکتر سید محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
۴- سخنرانی جناب دکتر علی اسلامی پناه، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
۵- سخنرانی جناب حجت الاسلام والمسلمین سید صدرالدین شریعتی، عضو هیأت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
۶- قرائت متن پیام سرکار خانم دکتر بداغی، معاون محترم حقوقی رئیس جمهور توسط آقای دکتر رستمی
۷- سخنرانی جناب دکتر غلامحسین الهام، مشاور حقوقی رئیس جمهور
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی یکصدوچهاردهمین مراسم بزرگداشت مفاخر فرهنگی را به استاد دکتر حسن دادبان، حقوقدان برجسته اختصاص داد.
این مراسم که با حضور دکتر محمد حسینی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ دکتر غلامحسین الهام، مشاور محترم حقوقی رئیس جمهور؛ دکتر صدرالدین شریعتی، رئیس محترم دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر رستمی مشاور سرکار خانم بداغی، معاون محترم حقوقی رئیس جمهور؛ اساتید دانشگاه، وکلا، قضات و اهل علم و دانش در روز سوم دی ماه ۱۳۹۰ در محل تالار شهید مطهری انجمن برگزار شد، ابتدا حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ادبی رئیس انجمن به حضار محترم خیرمقدم گفتند و اظهار امیدواری کردند انجمن آثارومفاخرفرهنگی کشور در مسیر تداوم فعالیت‌های خود بتواند زمینههای پایاتر و پویاتری را برای تجلیل از اساتید این مرز و بوم فراهم آورد.
رئیس انجمن آثارومفاخر فرهنگی درباره دکتر دادبان گفت : با توجه به آنکه استاد دادبان بیش از هفت دهه از عمر گرانمایۀ خود را صرف دانش اندوزی و پرورش شاگردان بسیار مبرز در حوزۀ حقوق و قضاوت سپری کردهاند و از بابت نوع تعاملی که با بسیاری از شاگردان خود داشته‌اند، شخصیت ایشان درخور توجه است و به عنوان یکی از الگوهای ارزشمند در جامعه ما به شمار می‌رود.از این رو برآن شدیم تا مراسم بزرگداشتی برای ایشان برگزار کنیم تا زمینۀ انتقال این مواریث فرهنگی را – که مهمترین هدف انجمن آثارومفاخرفرهنگی خصوصاً در دوره مدیریت جدید هست- بهتر محقق کنیم.
ادبی همچنین افزود : نسلی که توسط استاد دادبان در حوزه علم حقوق تربیت شده‌اند مانند آقای دکتر محمدرضا رحیمی، معاون محترم اول رئیس جمهور و سرکار خانم دکتر بداغی، معاون محترم حقوقی رئیس جمهور، نسلی هستند که به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران خدمات ارزندهای داشتند و ما امیدواریم که تداوم وجود این اساتید و سلسلۀ شاگردان نورانی آنها هم ان شاءالله از این به بعد پی گرفته شود.
حجت الاسلام ادبی در خاتمه سخنان خود، متن پیام دکتر محمدرضا رحیمی، معاون محترم اول رئیس جمهور را قرائت کردند. متن پیام چنین است :
بسم الله الرحمن الرحیم
یرفع الله الذین آمنو منکم والذین وتوا العلم درجات: “هرگاه خداوند بنده‌ای را گرامی کند، او را در برپای داشتن حق (در میان مردم) یاری می‌کند.” این کلام امیر‌المؤمنان، رساتر از هر جمله دیگری بیانگر ارزش علم حقوق است. علمی که با حمایت از قانون و دفاع از حقوق محرومان، تلاش می‌کند تا در جامعه حق و عدالت حاکم شود. حمد و سپاس خداوندی را که ایران را مهد پرورش عالِمان و دانشمندانی قرار داد که با نور علم و دانش خود روشنی‌بخش حیات طیبه مردم گیتی باشند. یکی از عرصه‌های درخشان علمی در ایران اسلامی حوزه علم حقوق است. علم حقوق در همه شئون زندگی انسان تأثیر می‌گذارد زیرا برای ایجاد و تحقق عدالت، نظم، صلح، مهر و دوستی در جامعه بشری لازم و ضروری است و بدون آن نظم اجتماعی شکل نمی‌گیرد.
ویژگی برجسته دیگر علم حقوق در کشور ما همنشینی آن با فقه اسلامی است. از زمان ظهور اسلام، امر قضاوت غالباً از سوی علمای دین اجرا می‌شده است. در حکومت پیامبران الهى ، و رسول گرامى اسلام نیز سیستم قضائى سالم و کارآمدى وجود داشت و مسئولیّت، در اختیار پاکترین و بهترین و کارآمدترین انسان ها بود که پس از قرن ها هنوز هم چراغ راه آیندگان است. بعد از انقلاب مشروطیت نیز علمای اسلامی نقش خود را حفظ کردند و با وقوع انقلاب نجات‌بخش اسلامی و تحقق حکومت ولایت فقیه این نقش را حتی پررنگ‌تر ایفاد نموده‌اند.
بزرگداشت مقام استاد برجسته فقه و حقوق، جناب آقای دکتر حسن دادبان تجلیل از عالمی است که عمر شریف و پربرکت خود را صرف اعتلای علم حقوق در این مرز و بوم و در تربیت دانشجویان و قضّات کشور نموده و جزء افتخارات ملت ایران و جامعه حقوقدانان محسوب می‌شود.
حساسیت نسبت به بی‌عدالتی از خصوصیات بارز این استاد فرهیخته است که عمری را در گروه علوم جزایی و جرم‌شناسی به آموزش، تحقیق و پژوهش پرداخته‌اند. ایشان در طول حیات پربار خود شاگردان بسیاری را تربیت نموده و لحظه‌ای از تعلیم و پژوهش بازنایستاده است. اینجانب به عنوان شاگرد ایشان توفیق بهره‌مندی از حضور استاد را همواره جزو افتخارات خویش محسوب می‌نمایم.
استاد دادبان در طول حیات علمی خویش تلاش های بی شماری در جهت حفظ تعادل اجتماعی و ایجاد جامعه ای سالم و آرامش بخشیدن به روح اجتماع داشته اند. ایشان همچون مولایشان علی بر این اندیشه است که خداوند عادل است و عدل او حکم می کند که درباره بندگان خود به عدل رفتار کند و مقتضای عدل الهی این است که خداوند هر انسانی را به اندازه استعدادش مورد تکلیف قرار دهد و سپس با توجه به توانایی و تلاش اختیاری وی درباره او قضاوت کند و سرانجام پاداش درخور کارهایش به او عطا فرماید و این چنین بود که این آموزه ها را چراغ راه خویش قرار داد و عادلی شد که به عدالت رفتار نمود و به جدایی حق و باطل حکم کرد.
این استاد گرامی، نمونه و الگوی مناسبی برای جوانان و دانش‌پژوهانی است که قدم در راه تحصیل علم فقه و حقوق گذارده‌اند. چرا که هیچ مانعی نتوانسته است سد راه پیشرفت و ترقی علمی ایشان گردد. وی با تلاش شبانه‌روزی، خلوص و عشق به تعلیم و تربیت به این جایگاه رفیع علمی نائل شده و نام خود را به عنوان چهره ماندگار در تاریخ علم و فرهنگی و حوزه حقوق ایران عزیز به ثبت رسانیده‌اند.
با قدردانی از اقدام ارزشمند انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در برگزاری این مراسم، طول عمر و توفیقات هر چه بیشتر را برای استاد عزیز، جناب آقای دکتر دادبان از درگاه حضرت حق مسألت دارم و امیدوارم خیل شاگردان ایشان، همان راه نورانی استاد را در توسعه و پیشرفت علم حقوق طی نمایند.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
محمدرضا رحیمی
معاون اول رئیس جمهور
۳/۱۰/۱۳۹۰
سپس دکتر حسینی درباره ویژگی‌های اخلاقی دکتر دادبان سخن گفت، تواضع، فروتنی، عدالتخواهی، اهتمام و جدیت را از صفات بارز و برجسته ایشان برشمرد. همچنین تشویق و ترغیب مردم و دانشجویان را به فراگیری علم و دانش از دیگر صفات خوب دکتر دادبان قلمداد کرد.
دکتر حسینی در رابطه با سخت‌گیری‌های استاد دادبان نسبت به دانشجویانش گفت : وی هیچگاه با شاگردانش تعارف نداشت و تفاوتی بین آنان نمی‌گذاشت، زیرا بر این عقیده بود که دانشجو باید فعال و اهل تحقیق باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت‌پذیری را از دیگر صفات برجسته دکتر دادبان دانست و در این راستا گفت : پیامبر اسلام(ص) می‌فرمایند «خداوند دوست دارد هر فردی کاری را که انجام می‌دهد، در نهایت کمال باشد.» رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز فرموده‌اند: «هر کس در هر مسئولیتی است اگر فرض کند مهمترین کار به او سپرده شده است، باید آن را خوب انجام دهد.»
دکتر حسینی عشق و علاقه به کار را امری مهم در انجام کارهای علمی برشمرد. وی با اشاره به حضور استاد دادبان به طور منظم در محل کار خود تصریح کرد : در دولت نهم هنگامی که در وزارت علوم بودم و مشکل حضور کم‌رنگ اساتید را در دانشگاه‌ها داشتیم و اجباری کردن این انضباط امری سخت بود، دکتر دادبان در زمره افراد منضبطی بود که همواره با عشق و علاقه به کار پرداخت.
دکتر حسینی یکی از فضیلت‌های دکتر دادبان را شاگرد‌پروری او دانست و با اشاره به خاطرات موجود از وی گفت : استاد در قضاوت کردن درباره خودش بسیار منصف بوده و هست.
احترام به دیگران از دیگر نکاتی است که دکتر دادبان همواره در زندگی عادی و علمی خود رعایت کرده و از این منظر از نمونه و الگوهای خوب جامعه علمی به شمار می‌رود. دکتر حسینی در این راستا گفت : دکتر دادبان احترام زیادی برای مرحوم عمید زنجانی قائل بود تا جایی که می‌گفت من حاضرم با پای پیاده به پای سخنرانی ایشان بروم. اینگونه فروتنی در میان اهل علم معمولاً کمتر دیده می‌شود.
دکتر الهام، مشاور حقوقی رئیس جمهور نیز بزرگداشت حقوقدانان را بزرگداشت عدالت دانست و گفت: «این سخن من نیست بلکه مقام معظم رهبری به ما گفتند که جایگاه حقوقدان را حفظ کنید که توجه به کلام آنها در جامعه اثر ویژه‌ای دارد.» بنده نیز معتقدم بزرگداشت حقوقدانان، بزرگداشت حق و عدل است. زیرا اگر حقوقدان سر به بالین سیاست بگذارد، دیگر از حق و عدل اثری نمی‌ماند.
مشاور حقوقی رئیس جمهور، دکتر دادبان را به واقع دادبان، دادگر و عدالتخواه دانست و عشق و علاقه او را به علم ،تعلیم و تربیت ستود. وی گفت دکتر دادبان با وجودی که امکان حضور بین‌المللی در دیوان لاهه و حتی پست‌های دولتی را داشت، اما چون اهمیت و اولویت ویژه‌ای به آموزش می‌داد، هرگز دانشگاه را ترک نکرد. دکتر الهام بر این نکته تأکید کرد که عشق و علاقه ایشان به علم و تعلیم و تربیت باید برای من و نسل جدید سرمشق و درس‌آموز باشد.
وی با اشاره به کمبود استاد پس از انقلاب فرهنگی افزود: در آن دوره دانشگاه آزاد به تازگی تأسیس و راه اندازی و باب اساتید پروازی باز شده بود، چون استاد دادبان به کیفیت آموزش اهمیت می‌داد، زیر بار این چنین مسائلی نرفت.
دکتر الهام در ادامه با بیان خاطراتی از کلاس های درس دکتر دادبان درباره سطح کیفیت آموزش و نحوه نمره دادن ایشان گفت : نمره‌دهی استاد کاملا عادلانه بود، زیرا نمره‌های استاد نشان از آن دارد که حقوقدان نباید زیادی حرف بزند و علم حقوق، علم نساجی و بافتن نیست. من در دوران تحصیل خودم کمترین و بیشترین نمره را از ایشان گرفته‌ام.کمترین نمره‌ام مربوط به یکی از بهترین درس‌هایی بود که گرفتم ، زیرا آموختم چرا یک قاضی نباید قرار بازداشت موقت را سریع تأیید کند.
دکتر الهام در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مخالفت استاد دادبان با نگرش‌های غیراخلاقی در حقوق و به‌ویژه حقوق جزا، گفت: حقوق جزای ایران پس از انقلاب اسلامی از حقوق سکولار به حقوق اسلامی حرکت کرد که در این حرکت چالش‌های متعددی رخ داد تا جایی که برخی را به برخورد با نظام اسلامی کشاند اما استاد دادبان نه تنها پای هیچ سند ضد اسلامی را تأیید نکرد بلکه اقدامی اساسی در این باره انجام داد.
دکتر اسلامی‌پناه، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی، از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی استاد دادبان را عاشق حقوق قلمداد کرد و با اشاره به سه نسل از حقوقدانان در صد سال گذشته از مشروطه تاکنون گفت : نسل اول مدونان قانون بودند، نسل دوم شارحان آن و نسل سوم که پس از انقلاب آمدند در تحول و تکامل قانون کوشیدند که استاد دادبان از جمله آنها بود.
وی با اشاره به نگاه‌های گوناگون پوزیتویستی، الهی‌گرایی و طبیعت‌گرایی به حقوق، افزود : استاد دادبان در عرصه عمل و تکمیل علم حقوق یعنی در هر دو زمینه وارد شدند.
اسلامی‌پناه با بیان اینکه حقوق ایران دارای پشتوانه ۱۴۰۰ سال تاریخ فقه و حقوق اسلامی به‌ویژه در عرصه جزاست، تأکید کرد : با همه این احوال حقوق نیازمند پویایی است و حقوق پایان نمی‌یابد.
وی افزود: برخی عاشق حقوق هستند و حقوق با آنها عجین شده است تا عاشق نباشی حقوق را نمی‌توان پیش ببری و استاد دادبان اینگونه بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید صدرالدین شریعتی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی نیز گفت: استاد دادبان علم را برای تعالی انسان و خروج از بی‌عدالتی می‌خواست.
وی با اشاره به اینکه در مکتب اسلام رسالت انسان به فهم و آگاهی اوست، گفت: خداوند در قرآن از کلمه «سخر» بسیار استفاده کرده است و انسان را برتر از همه خلائق قرار داده است. وی اکرام انسان در سوره «علق» را بر پایه علم و در سایه نوشتن و خواندن، یاددادن و یادگرفتن دانست و افزود : خلیفه الهی انسان بر اسماء و علمی است که خدا به او داد و ملائکه بر این علم سجده کردند که سجده آنان دکوراتیو نبود بلکه بر فهم و معرفت بود نه بر جنس و شکل که مورد اعتراض شیطان قرار گرفت.
دکتر شریعتی با بیان اینکه علم باید جهان شمول شود و نباید غرور و کبر نیاورد، تأکید کرد : علم نور و متعلق به همه است و علمی که موجب غرور و استکبار شود، موجب سقوط می‌شود.
وی افزود: دکتر دادبان علم را برای علم، تعالی انسان،خروج از نکبت و بی‌عدالتی و برای صفا و صمیمیت و عدالت می‌خواست.
در بخش پایانی مراسم لوح تقدیری از سوی انجمن آثارومفاخر فرهنگی به ایشان اهدا شد. متن لوح چنین است :
بسمه تعالی
بزرگداشت مفاخر فرهنگی کاری بسیار خوب و لازم است.
مقام معظم رهبری
استاد ارجمند جناب آقای دکتر حسن دادبان
خردورزان اهل معرفت، صاحبان اصلی دولت ماندگار در ساحت فرهنگ و گشایندگان راه اندیشمندی و آزادگی‌اند. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور مفتخر است که به پاس سالها خدمات ارزشمند علمی و حقوقی آن استاد گرانمایه در زمینه علم حقوق، از جنابعالی به عنوان یکی از حقوقدانان برجسته و مفاخر فرهنگی ایران اسلامی تقدیر نماید.
جامعه علمی کشور، نیک آگاه است که حضرتعالی عمری را با کوشش، تلاش و دلسوزی به پژوهش، تألیف، ترجمه، قضاوت وآموزش فقه و حقوق سپری ساخته و آثار گرانسنگ و ماندگاری را به مردم دانش‌دوست این سرزمین تقدیم نموده‌اید.
اینجانب به نمایندگی از طرف هیأت امناء انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور که در صدر آن مقام عالی ریاست جمهوری است، لوح تقدیر انجمن را همراه با نشان زرین به عنوان نمادی از تحسین و تمجید تقدیم داشته و از خداوند منان برای آن استاد، طلب طول عمر دارد.
محمدجواد ادبی
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
گزارش تصویری از مراسم
در پایان مراسم از دو جلد کتاب مجموعه مقالات در بزرگداشت استاد دکتر حسن دادبان مشتمل بر زندگینامه مختصر ایشان و ۳۱ مقاله علمی به اهتمام دکتر تهمورث بشیریه رونمایی شد.
در ضمن مراسم کلیپی از زندگی استاد دادبان به نمایش گذاشته شد که در آن همسر استاد، آقای دکتر علی دادبان، فرزند استاد، آقای احمد بشیریه، قاضی بازنشسته دیوان عالی کشور، آقای بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری، آقای دکتر تهمورث بشیریه، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، سرکار خانم دکتر یاسمن خواجه نوری، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی به بیان خاطراتی از استاد دادبان پرداختند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.