انتشار مقاله دکتر حسن بلخاری در باب صادر اول بودن بهمن در حکمت شیخ اشراق فصلنامه «تاریخ فلسفه»

شنبه, ۳۰ آذر ۱۳۹۸ مقاله حسن بلخاری، استاد دانشگاه تهران و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با عنوان«مفهوم شناسی جایگاه «بهمن» در متون اوستایی و پهلوی بمثابه صادر اول در حکمت اشراقی» در شماره ۳۷ فصلنامه علمی«تاریخ فلسفه» انجمن علمی تاریخ فلسفه منتشر شد. در بخش چکیده این مقاله آمده است: «اول ما خلق […]

شنبه, ۳۰ آذر ۱۳۹۸
enteshar maghaleh dr bolkhari faslnameh tarikh falsafeh

مقاله حسن بلخاری، استاد دانشگاه تهران و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با عنوان«مفهوم شناسی جایگاه «بهمن» در متون اوستایی و پهلوی بمثابه صادر اول در حکمت اشراقی» در شماره ۳۷ فصلنامه علمی«تاریخ فلسفه» انجمن علمی تاریخ فلسفه منتشر شد.

در بخش چکیده این مقاله آمده است: «اول ما خلق الله العقل» که در بسیاری متون اسلامی ذکر گردیده و توسط حکمای بزرگی چون شیخ اشراق و ملاصدرا (در شرح اصول کافی) مورد استناد و تاکید قرار گرفته، روایت مشهوری در متن احادیث اسلامی است و از آن روشنتر، «إن الله عز و جل خلق العقل و هو أول خلق من الروحانیین». این معنا با رجوع و تطبیق با جایگاه عقل در حکمت یونانی که معادل وجود است، اهمیت و جایگاه عظیم تری نیز می یابد. شیخ اشراق به‌عنوان صدر الحکماء اشراقی چنانکه در رساله فی حقیقه العشق (ص ۲۶۸) تصریح کرده، به این روایت مشهور وقوف داشته است. حال پرسش مقاله حاضر اینست که با توجه به این تصریح و نیز نص صریح شیخ اشراق در حکمه الاشراق که خود را احیاگر حکمت ایران باستان نامیده (یا دست کم یکی از منابع اصلی حکمت خود را حکمت فهلویون دانسته) چگونه می‌توان ردپای این بهره گرفتن از حکمت ایران باستان را در اندیشه او نشان داد؟
یکی از مهم‌ترین حلقه‌های واسط میان حکمت او و حکمت ایرانیان، رجوع شیخ به جایگاه امشاسپندانی چون بهمن یا اردیبهشت در متون اوستایی و پهلوی و قرار دادن آنها به‌عنوان ارکان نظام نوری و وجودی در حکمت خویش است. در این میان، او بنا به قاعده «الواحد لا یصدر منه الا الواحد»، صادر اول از حضرت نورالانوار را نور اقرب و بنا به حکمت ایرانیان باستان، بهمن خوانده است. اما چه نسبتی میان بهمن و صادر اول وجود دارد؟ بویژه اگر این صادر در اندیشه اسلامی، عقل باشد. این نوشتار با رویکردی تاریخی و تحلیلی به فلسفه انتخاب بهمن به‌عنوان صادر اول در اندیشه شیخ اشراق پرداخته و بویژه بهمن را به‌عنوان ایزد خرد و دانایی، معادل عقل در احادیث اسلامی (به‌عنوان صادر اول) دانسته است که البته خود نشان از بینش و شناخت عمیق شیخ از حکمت ایران باستان دارد.»
گفتنی است فصلنامه علمی«تاریخ فلسفه» به صاحب ‌امتیازی انجمن علمی تاریخ فلسفه، مدیرمسئولی آیت‌الله سیدمحمد خامنه ای و سردبیری حسین کلباسی اشتری با قیمت ۲۵هزار تومان به علاقه‌مندان حوزه تاریخ فلسفه عرضه می شود.

فایل پی دی اف مقاله دکتر حسن بلخاری با عنوان «مفهوم شناسی جایگاه «بهمن» در متون اوستایی و پهلوی بمثابه صادر اول در حکمت اشراقی»