نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
تاریخ ایجاد : دوشنبه, ۳۱ فروردین ۱۳۹۴ در همایشی با موضوع «سعدی و متنبی»، درباره موضوع تاثیرپذیری سعدی از این شاعر عرب بحث و اختلاف نظرهایی مطرح شد. به مناسبت روز بزرگداشت سعدی، همایش «سعدی و متنبی (شاعر مشهور عرب)» روز شنبه ۲۹فروردین در شهر کتاب برگزار شد. در این نشست که با سخنرانی شخصیت‌هایی […]
در همایشی با موضوع «سعدی و متنبی»، درباره موضوع تاثیرپذیری سعدی از این شاعر عرب بحث و اختلاف نظرهایی مطرح شد.
به مناسبت روز بزرگداشت سعدی، همایش «سعدی و متنبی (شاعر مشهور عرب)» روز شنبه ۲۹فروردین در شهر کتاب برگزار شد.
در این نشست که با سخنرانی شخصیت‌هایی چون دکتر مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ سیروس شمیسا، نویسنده و پژوهشگر؛ کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز سعدی‌شناسی؛ موسی اسوار، مترجم ادبیات عرب و محمدعلی آذرشب، مترجم ادبیات عرب همراه بود، ابتدا علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب با ارائه گزارشی درباره برنامه‌های این موسسه در راستای بررسی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری بین شاعران ایرانی و دیگر شاعران جهان اظهار کرد: در میان شاعران جهان نزدیک‌ترین شاعر به سعدی متنبی است. متنبی از شاعران قرن چهارم هجری و از برجسته‌ترین شاعران عرب است. او بیش از ۵۰ سال عمر نکرد ولی شعر و جایگاهش در ادبیات عرب، فارسی و جهان اشتهار فراوانی دارد. از قرن چهارم به بعد شاعران ایرانی شعر او را می‌شناختند و کسانی هم از او تاثیر پذیرفتند.
او افزود: گفته می‌شود در میان شاعران فارسی‌زبان سعدی بیش از همه از متنبی تاثیر پذیرفته است که این موضوع می‌تواند قابل بررسی و گفت‌وگو باشد.
محمدخانی همچنین گفت: تا به حال پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های زیادی درباره بررسی تاثیرپذیری سعدی از متنبی نوشته شده است.
در ادامه نشست کوروش کمالی سروستانی با خواندن بخشی از یکی از این پایان‌نامه‌ها از پایین بودن سطح کیفی آن‌ها انتقاد کرد و در ادامه درباره این موضوع که گفته می‌شود سعدی تحت تاثیر متنبی بوده است، اظهار کرد: اگر سعدی تحت تاثیر متنبی بوده است پس باید بزرگ‌ترین شاعر فارسی‌زبان ما متنبی باشد نه سعدی و دیگر شاعران بزرگ خودمان!
او با اشاره به نوشتن کتابی از سوی حسینعلی محفوظ که در آن گفته شده است سعدی بسیاری از مضامین شعرهایش را از متنبی وام گرفته است، گفت: آقای محفوظ بیتی را شاهد گرفته و توجه ویژه سعدی را به متنبی از آن استخراج کرده و به این نتیجه رسیده که سعدی متاثر از این شاعر عرب بوده است؛ در حالی که من هرچه گشتم این بیت در نسخ خطی دیوان سعدی وجود ندارد. حال سوال من این است که این بیت از کجا آمده است؟
کمالی همچنین با تعریف مضمون‌گیری و اقتباس از شعر عرب اظهار کرد: برخی با عرب‌گرایی در آثار شاعران ما کوشیده‌اند عرب‌نگاری ما را پیدا کنند، اما فراموش کرده‌اند که خود عرب‌ها در بسیاری از آثارشان معتقدند پند و اندرز از متون ایرانی و ساسانی وارد آثار عربی شده است. رفت و برگشت از دیگر زبان‌ها به فارسی و از فارسی به عربی و دوباره از عربی به فارسی به معنی آن نیست که ایرانی‌ها مثلا کتاب «کلیله و دمنه» را از اعراب گرفته‌اند.
در ادامه نشست دکتر مهدی محقق با بیان این‌که متنبی در لغت یعنی کسی که ادعای نبوت می‌کند، اظهار کرد: او کسی است که نبی نیست و ادعای نبوت می‌کند و متنبی کسی است که در چنین دوره‌ای چنین ادعایی کرده بود. در آن زمان مدعیان نبوت زیاد بودند بنابراین دانشمندان ناچار شدند کتابی در این زمینه بنویسند که نبی و متنبی چه کسانی هستند.
او با اشاره به نگارش مقاله‌ای در رابطه با کتاب حسینعلی محفوظ که در آن سعدی را متاثر از متنبی شاعر عرب دانسته است، گفت: سال ۱۳۳۸ زمانی که محفوظ این کتاب را نوشت و جایزه سلطنتی را هم گرفت از یکی از هم‌کلاسی‌هایم شنیدم که گفت آقای محفوظ وقتی این کتاب را نوشته بود در ایران دوستی داشته است که به او گفته ایرانی‌ها دو شاعر مهم بیش‌تر ندارند؛ سعدی و حافظ. یکی را من در هم شکستم تو هم بیا و حافظ را در هم بشکن. البته این مساله را خود من از او نشنیده‌ام بلکه کسی برای من نقل کرد. اما این حرف برای من خیلی گران آمد و باعث شد من مقاله‌ای را چاپ کنم. در آن‌جا نوشته‌ام که قدما گفته‌اند بسیاری از شاعران توارد الخاطره دارند بنابراین لازم نیست که هرچه متنبی در قرن چهارم گفته و سعدی در قرن هفتم، آن را اقتباس بنامیم.
دکتر محقق در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: علما و اهل بلاغت متفق‌القول هستند که فضیلت کلام به معانی نیست بلکه به الفاظ فاخر است.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه به تبادل‌های فرهنگی بین ایرانیان، جهان اسلام و دیگر فرهنگ‌ها و تمدن‌های موجود در سراسر دنیا اشاره کرد و گفت: اسلام دروازه‌های علم را باز کرد. پس از ظهور اسلام دانشمندان کتاب‌هایی را از یونانی، سریانی، پهلوی و سانسکریت به زبان عربی ترجمه کردند بنابراین با این فرهنگ بسیاری از مضامین از جاهای دیگر وارد شد؛ حال اگر مضمونی وارد این فرهنگ شد و در قرن چهارم متنبی آن را به کار برد و سعدی همان را در قرن هفت نمی‌توان گفت که سعدی از خودش ابتکار نداشته است.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان این‌که بسیاری از مضامین را عرب‌ها از شاعران فارسی‌زبان گرفته‌اند، اظهار کرد: البته درباره وزن درست است و ایرانیان در جاهایی وزن شعر را از اعراب گرفته‌اند.
در بخش دیگر این مراسم موسی اسوار اظهار کرد: بسیاری از مضامین حکمی که در اشعار متنبی آمده است، در آثار دیگر شاعران وجود دارد و می‌توانیم رد این مضامین حکمی را در آثار شاعران قبل از او پیدا کنیم.
او در ادامه گفت: اگر بنا باشد موضوع و مدخلی بین گفت‌وگوی فرهنگی اختیار کرد سعدی و متنبی مناسب‌ترین نمونه تعامل دو فرهنگ از دو اقلیم همجوار هستند. از یک سو سعدی قطع نظر از حشر و نشر بیست و چندساله او در حیات علمی و ادبی بغداد، وامدار زبان و ادب عرب است و از سوی دیگر متنبی مفتون جلوه‌های طبیعی و مدنی دیار فارسی و نمک‌پرورده آل بویه و اثرگذارترین شاعر عرب بر شعرا و نویسندگان پارسی‌گو بوده است.
او در ادامه مبحث خود با عنوان «تناظر بلاغت و حکمت در شعر سعدی و متنبی»، به جایگاه این دو شاعر در ادبیات عرب و ادبیات فارسی اشاره کرد و سپس به مقایسه برخی از بیت‌هایی که به گفته او با هم شباهت مضمونی دارند، پرداخت.
همچنین محمدعلی آذرشب به ویژگی‌های این دو شاعر اشاره کرد و گفت: برگزاری این‌گونه برنامه‌ها برای ایجاد یک گفتمان فرهنگی بین‌المللی در چارچوب ادبیات است که مساله مهمی است.
او اظهار کرد: ادبیات یک گفتمان جهانی است که اگر به درستی جا بیفتد بهترین وسیله برای ایجاد گفتمان فرهنگی بین‌المللی است.
آذرشب گفت: به نظرم بر روی این مساله تکیه کنیم بهتر می‌شود تا این‌که خدای نکرده این گفتمان مشترک تبدیل به دعوای عرب و عجم شود. اگر بتوانیم مساله سعدی و متنبی را به سمت وحدت حوزه تمدنی عرب و عجم، ترک و هند سوق بدهیم کار بزرگی انجام داده‌ایم.
آخرین سخنران این مراسم سیروس شمیسا بود که این مراسم با سالگرد تولد ۶۷ سالگی‌اش نیز همراه شد.
او با موضوع «متنبی و سعدی؛ دو اسلوب متفاوت» گفت: متنبی جزو درس‌های همه شاعران و فاضلان قدیم بود، حتی عارفی مثل مولانا نیز متنبی می‌خوانده است که گفته می‌شود شمس به این متنبی خواندن مولانا انتقاد داشته است. این موضوع نشان می‌دهد همه کسانی که در گذشته تعلیم می‌دیدند متنبی را می‌خواندند و سعدی هم همین‌گونه بوده است. اما مساله این است که امروز علمی به نام نقد ادبی وجود دارد و فرمالیست‌های روسی ۷۰ سال است که از مساله‌ای به نام بینامتنیت نام برده و نوشته‌اند که این بینامتنیت حساب و کتاب دارد.
متن کامل سخنرانی دکتر محقق در این مراسم در وب سایت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی درج خواهد شد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.