علل انحطاط مسلمین از دیدگاه استاد شهید مطهری و دکتر شریعتی

بررسی، مقایسه و نقد آرای استاد شهید مطهری و دکتر شریعتی درباره علل انحطاط مسلمین موضوع این کتاب است.

یکی از موضوعات مهم در عرصه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تعالی و انحطاط تمدن هاست که اندیشمندان قرن ها در این باره پژوهش کرده اند و دیدگاه های گوناگونی درباره آن اراده داده‌اند. وقتی سخن از فرهنگ و تمدن اسلامی و تعالی و افول آن به میان می آید تحلیل علل و عوامل آن اهمیت دوچندانی می یابد.

زوال صفویه و ناکارآمدی امپراتوری عثمانی با گذشت بیش از یک سده موفقیت‌های پیاپی، به مرور باعث شد، اندیش‌ورزِ جهان اسلام از محور خودستایی و دیگر ستیزی به نقد و انتقاد از وضع خویش و حسرت و غبطه نسبت به رفاه و پیشرفت دیگران به ویژه غربیان بپردازد. این مسئله سرآغاز پرسش از چرایی ترقی دیگران بود که در جهان اسلام رواج یافت.

از این رو، بحث از انحطاط مسلمین، چرایی و چگونگی آن با پرسش از ترقی جهان غرب و از پی مقایسه نظام‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع اسلامی با آنچه در جوامع غربی بود، رخ نمایاند.

بنابراین مسئله انحطاط مسلمین از جمله موضوعات مهم در تاریخ اندیشه معاصر جهان اسلام به شمار می‌رود که توانسته است دل ‌مشغولی بسیاری برای اندیشمندان جهان اسلام ایجا کند. از سوی دیگر انحطاط تمدن‌ها از جمله مباحث مطرح در دو حوزه فلسفه نظری تاریخ و جامعه شناسی به ویژه جامعه شناسی تاریخی است و انحطاط مسلمین نیز در همین راستا شایان طرح و ارزیابی است.

این پژوهش‌ در تلاش است موضوع انحطاط مسلمین را از منظر دو تن از سرشناس‌ترین اندیشمندان ایرانی که به لحاظ جریان فکری در زمره هویت‌مداران اسلامی قرار می‌گیرند، بررسی کند. استاد مطهری به عنوان متفکری دغدغه‌مند در مسائل اجتماعی جهان اسلام و دکتر شریعتی به عنوان اندیشه ورزی اجتماعی – تاریخی، در ان عرصه مطالبی را ارائه داده‌اند که سعی شده است در این پژوهش به آنان پرداخته شود.کتاب حاضر پژوهشی در ارائه دو دیدگاه در این باره است.این کتاب از پنج فصل تشکیل شده است:

کلیات و مفاهیم

سیر تاریخی علت شناسی انحطاط مسلمین

بررسی دیدگاه شهید مطهری در خصوص انحطاط مسلمین

بررسی دیدگاه دکتر علی شریعتی در خصوص انحطاط مسلمین

هم‌پوشانی و ناهم‌پوشانی دیدگاه‌های استاد مطهری و دکتر شریعتی در خصوص انحطاط مسلمین

جمع‌بندی، نتیجه گیری و پیشنهادها

کتاب‌نامه

«علل انحطاط مسلمین از دیدگاه استاد شهید مطهری و دکتر شریعتی» را حجت‌الاسلام علی الهی‌تبار در ۲۸۰ صفحه نگاشته است که از سوی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی در سال ۱۳۹۱ تدوین شده و دفتر نشر معارف آن را منتشر کرده است.