چکیده سخنرانی دکتر بلخاری در همایش دو سالانه مسابقات معماری ایران در دانشگاه تهران

نخستین دوسالانه مسابقات معماری و شهرسازی ایران با سخنرانی دکتر حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی روز دوشنبه ۲۳ مهرماه ۱۳۹۷ در پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزار شد.

چکیده سخنرانی ایشان با عنوان«نسبت اصالت و مالکیت معنوی در آثار هنر و معماری» بدین شرح است:
سخن اول نسبت میان اصالت و مالکیت فکری و معنوی آثار هنری است این مالکیت در اصل محصول اثبات اصالت است به عبارتی هنگامی که اصالت یک اثر تأئید شد فی حد ذاته مالکیت فکری و معنوی حاصل می‌شود بنابراین این اصالت است که مالکیت را رقم می‌زند پس نقشی بی‌بدیل در بحث مالکیت معنوی آثار هنری و معماری دارد این مالکیت معنوی در قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوبه یازدهم دی ماه ۱۳۴۸ مجلس شورای ملی به رسمیت شناخته شده است در شرح اصالت آثار نیز که زاینده این مالکیت معنوی است بیشترین تأکید بر مفهوم ابتکار است. همچنین در بند ماده اول نیز مالکیت معنوی معماری در حوزه طرح و نقشه ساختمان تعریف شده است.
سخن دوم معماری یک هنر است بلکه یکی از جامع‌ترین هنرها که مجراع و محملی برای ظهور هنرهای دیگر است. این مسئله به ویژه در حوزه معماری آدمی شناخته شده است در این نوع معماری، معماری همچون ویترین هنرهایی چون کتیبه نگاری، آینه‌کاری‌، نقوش هنری‌، مقرنس، خوشنویسی و وجوهات هنری دیگری را بازتاب می‌دهد. ضمن اینکه معماری اصولاً با ساختمان متفاوت است. معماری صورت مجسم یک ایده یا معنا است که در فرم معمارانه صوری زیبایی شناختی می‌یابد. بنابراین فی حد ذاته یک هنر است ویتروویوس نیز که کتاب معماری‌اش انجیل معماران محسوب می‌شود سه ویژگی بنیادین معماری را استحکام، کارآمدی و سودمندی و زیبایی می‌داند.
بنابراین معماری دست کم  از منظر زیبایی به صورت مطلق در حوزه هنر قرار می‌گیرد.
سخن سوم اصالت از نظر لغوی ریشه در مفهوم اصل دارد. یعنی ذات، ریشه و بنیاد هر چیز. بنابراین اصالت بیانگر ذات و جوهره یک شی یا مفهوم است.
در فلسفه این واژه چون به کار می‌رود نشان از تقدم و اصل بودن در مقابل نتیجه و فرع بودن دارد.
هایدگر چون به تعریف دازاین یا بودن متعین می‌پردازد توصیفی از اصالت به دست می‌دهد که در این حوزه بسیار به کار می‌آید به ویژه که در باب مفهوم معماری، حضور و اّلتیا یا پرده گشایی از حقیقت آرای بدیعی دارد. دازاین که از منظر هیدگر نحوه وجودی خود ماست، در تبیین مفهوم اصالت بسیار موثر است. دازاین زیستن خود مدار ماست در حقیقت. زیستنی که فی حد نفسه منحصر بفرد است و این نسبت جالبی دارد با نظریه ای از ابن عربی که بنابه عدم تکرار تجلی حق در یک شیی و عدم تجلی مشترک بر دوشیی پس هر موجودی در عالم فی حد نفسه وجودی یکتا و منحصر بفرد دارد. اصالت به نحوی با این یکتایی و واحدیت مرتبط است.
هایدگر می‌گوید «دازاین می‌تواند اصیل باشد به این معنی که اساساً خود باشد یا می‌تواند از اصالت دور باشد و فاقد اصالت، به این معنی که تبدیل به موجودی بر آمده از قراردادها و امور باب روز شود یا یک مهره ناچیز و بی‌مقدار در ماشین اقتصادی یا یک شی بی‌چهره و فاقد هویت در جامعه توده‌ای.»
یک مفهوم در تعریف هایدگر از اصالت، حضوری بسیار برجسته دارد که همان، مفهوم جوهری اصالت است: «اساساً خود بودن» یعنی اصالت نسبتی ذاتی با شخصیت، واحدیت و یکتایی دارد. به عبارت دیگر اصالت در فلسفه هنر بیانگر یکتایی اثر است که از ذهن هنرمندی خلاق و دارای نبوغ حاصل شده است. این یکتایی مهم‌ترین عنصر تعریف اصالت است.
دو جمله مشهور در تاریخ فلسفه هنر بر این تأکید و تکیه دارد: نخستین جمله  از پل‌سزان است: «من آغازگر شیوه خویشم» بر بنیاد این جمله گفته‌اند اصالت در اثر هنری به صورت نخست خود شدن در می‌آید
و جمله دوم از تئوفیل توره: «هنرمند اصیل زاده هیچ کس نیست.» دقیقاً بر اساس همین یکتایی ذاتی در جان آثار هنری اصیل است که در فلسفه هنر، اثر اصیل را اثری می‌دانند که پرورده ذهن هنرمندی است که یاخود آن را خلق کرده باشد و یا دیگران زیر نظر مستقیم او خلق کرده باشند به عبارت دیگر اثر اصیل اثری است نامتعارف و بدیع که قادر است افق‌های نوین بگشاید (دانشنامه زیبایی‌شناسی، ص۲۹۲).
نیز در حوزه فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی اثری اصیل شمرده می‌شود که دارای سه ویژگی بنیادین باشد یکتایی، نبوغ و اعتبار ابدی. نظریه شخصیت نیز در حوزه فلسفه هنر، بیانگر آن است که اثر اصیل باید نشان‌دهنده شخصیت خالق خود باشد.
مَخلص کلام این‌که در فلسفه هنر اصالت به معنای یکه بودن اثر است. اثری یکتا که محصول هنرمند یا هنرمندانی واحد است. منظور از این واحدیت الزاماً واحدیت فرد نیست بلکه واحدیت در ایده و اجرا است. حال یک هنرمند باشد یا چند هنرمند و معماری با هم اثری را مرکب از ایده و فرم آفریده باشند.
اثری که به این صورت خلق می‌شود در مالکیت معنوی مطلق هنرمند قرار می‌گیرد این اثر غیرقابل تقلید و کپی توسط دیگران است مگر این که هنرمند رسماً حق خود را واگذار کرده باشد. اگر چنین واگذاری صورت نگیرد می‌توان اقامه دعوی حقوقی کرد.