۲۶ سال پیش، در بیست‌ودومین روز آذرماه، استاد سید غلامرضا سعیدی، مؤلف و مترجم به دیار ابدی کوچ کرد. به مناسبت سالگرد ارتحال این دانشمند فرزانه، صفحه‌هایی زرین از زندگی وی را ورق می‌زنیم.

بیش از یک قرن پیش یعنی به سال ۱۲۷۴ ه.ش در روستای «نوزاد» شهرستان بیرجند کودکی متولد شد که با درک سال‌های پرالتهاب دوران معاصر، با آتش قلم، فانوس هدایت آنانی را روشن کرد که در ظلمت عصر بیداری راهشان را پیدا کردند؛ فرانه‌ای که به تعبیر رهبر معظم انقلاب، از «پیشروان نهضت اسلامی» بود.
سید غلامرضا سعیدی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاهش، در نخستین دوره پذیرش دانش‌آموز مدرسه شوکتیه بیرجند شرکت کرد و در مدت هفت سال تحصیلاتش را در زمینه علوم قدیم و جدید و هم‌چنین زبان فرانسه و عربی به پایان رساند. زبان انگلیسی را هم در خارج از مدرسه آموخت. آشنایی با چندین زبان زنده و پرکاربرد دنیا،‌ او را به مترجمی دانشمند و مجاهدی فرهنگی تبدیل کرد.
استاد سعیدی برای ادامه تحصیل به کشور هندوستان عزیمت کرد و در دانشگاه «علبگره»، ضمن برخورد با افکار و اندیشه‌های متفکرین اسلامی، با شخصیت محمد اقبال لاهوری آشنا شد که منجر به ترغیب وی به ترجمه تعدادی از آثار اقبال لاهوری شد؛ برهمین اساس او را یکی از اقبال‌شناسان ایرانی می‌دانند. (سعیدی همچنین با کسروی در مجله پیمان همکاری داشت که پس از دو سال با تغییر عقاید کسروی، همکاریش را با وی قطع کرد.)
وی پس از اتمام تحصیلات، در بانک به خدمت پرداخت. سپس به تدریس در مدرسه شوکتیه مشغول شد. از جمله فعالیت‌های دیگر وی، همکاری با مطبوعات و نگارش مقالات متعدد بود.
او از سال ۱۳۲۰ ه.ش. ساکن شهر تهران شد و از آن پس در صحنه فرهنگ ایران به طور محسوسی ظهور پیدا کرد و با تألیف و ترجمه آثار ارزنده‌ای به روشنگری جوانان آن نسل، پرداخت. آثار او در الجزایر و افغانستان طرفداران زیادی را پیدا کرد. دکتر علی شریعتی و دکتر مصطفی چمران از شاگردان استاد سعیدی بودند.
این نویسنده و مترجم دینی معاصر ، علاوه بر هندوستان، به کشورهایی نظیر عراق، پاکستان، سوریه، لبنان و عربستان سفر و در مجامع علمی و اسلامی این کشورها شرکت می‌کرد. در سال ۱۳۲۳ه.ش، در سفر به عراق با«آیه‌الله شیخ محمدحسین کاشف‌الغطا» و در سفر به پاکستان با «سید ابوالعلی مودودی» آشنا شد.
او در سال ۱۳۲۷ ه. ش در سفرش به انگلستان برای شرکت در کنگره اسلامی ،از اولین نظریه‌پردازانی بود که پیشنهاد کرد شهر مکه و مدینه باید به صورت بین‌المللی اداره شود.
استاد سعیدی به‌عنوان مجاهدی فرهنگی به دلیل تألیف و ترجمه آثار روشنگر، از گزند ساواک در امان نماند.

در سال ۱۳۳۵ کتاب «خطر جهود برای ایران و جهان اسلام» را علیه موجودیت اسرائیل نوشت. با حکم دادسرای تهران و حمایت ساواک، نسخه‌های این کتاب از بازار جمع شد و سعیدی وادار به بازنشستگی اجباری پیش از موعد از بانک ملی ایران شد. بعد از آن فعالیت‌ها و اقدامات سعیدی توسط ساواک نظارت و کنترل می‌شد. پس از انتشار کتاب «برنامه انقلاب اسلامی» تألیف ابوالاعلی مودودی، ساواک مندرجات آن را کنایه‌آمیز نسبت به حکومت دانست و پس از انتشار کتاب «پیمان جوانمردان» در ۱۳۴۵ نیز ساواک قم مطالب کتاب را تحریک‌آمیز توصیف و دستور جمع‌آوری نسخه‌های آن را صادر کرد. اگرچه ساواک از چاپ و انتشار برخی کتاب‌های سعیدی جلوگیری می‌کرد اما او به فعالیت‌های روشنگرانه خود ادامه می‌داد به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۵۰ کتاب «فریاد فلسطین» را منتشر ساخت. این کتاب نیز توسط ساواک توقیف و نسخه‌های آن جمع‌آوری شد.
در یک دسته‌بندی کلی، آثار تألیفی و ترجمه‌ای مرحوم سعیدی به پنج بخش تقسیم می‌شود.
بخش‌ اول کتاب‌هایی است که به ماهیت اسلام می‌پردازد. آثاری هم‌چون «داستان‌هایی از زندگی پیغمبر ما»، «قرآن برنامه زندگی اسلام»، «اسلام به زبان ساده(برای کودکان و نوجوانان)»، «عذر تقصیر به پیشگاه محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله» و «رسول اکرم در میدان جنگ» از این گونه‌اند.

بخشی دیگر به تقابل فرهنگی اسلام و غرب اختصاص دارد. «نقش اسلام در برابر غرب» و «ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم» از آن جمله‌اند.

مباحث تربیتی اسلام نیز در آثاری مانند «تعلیم و تربیت در اسلام» و «فلسفه تعلیم و تربیت» در تفکر مرحوم سعیدی نمود پیدا می‌کند.

دسته‌ دیگری از آثار استاد سعیدی از عشق او به مرادش یعنی اقبال لاهوری سرچشمه می‌گیرد. دو کتاب «اقبال‌شناسی» و «اندیشه‌های اقبال» شاهد بر این مدعاست.

مبارزه‌های مردم مسلمان در کشورهایی مانند پاکستان، فلسطین و الجزایر نیز دستمایه‌ تدوین کتاب‌هایی نظیر «در جنگ پاکستان متجاوز کیست؟»، «فریاد فلسطین»، «الجزایر خونین» و «الجزایر پیروز» توسط مرحوم سعیدی شده است.

براساس گفت‌وگوی استاد سید غلامرصا سعیدی با کیهان فرهنگی در سال ۱۳۶۴، مجموع کتاب‌هایش بیش از ۶۰ عنوان است. در دو جدول زیر با شاخص‌ترین آثار تألیفی و ترجمه‌ای وی آشنا می‌شوید.