نوش‌آفرین انصاری از جبار باغچه‌بان گفت

به بهانه چهل و نهمین سال درگذشت «جبار باغچه بان»، مقاله نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک در زیر آمده است:

آنکه «کودک» را انسانی مستقل می‌دانست
«جبار باغچه‌بان» را بی‌هیچ اغراقی می‌توان از نخستین افرادی دانست که به کودک به عنوان «کودک» و از سویی انسانی مستقل نگاه کرد. نگاهی به زندگی وی گویای زحمات بیشماری است که برای کودکان کشید. زحماتی که تأسیس نخستین کودکستان (مهد کودک)، تأسیس نخستین مؤسسه نشر کتاب برای کودکان و از سویی سرودن شعر و خلق داستان برای مخاطبان کم سن و سالی که تا قبل از آن به طور جدی مورد توجه نبودند از جمله آنها به شمار می‌آیند.
نقش ایشان در کتاب ۱۰ جلدی ارزشمند «تاریخ ادبیات کودکان در ایران» بخوبی بررسی شده و به نسل‌های جوان که آشنایی چندانی با این مرد بزرگ ندارند پیشنهاد می‌دهم که حتماً این کتاب را مطالعه کنند. باغچه‌بان از جمله پیشگامان عرصه ادبیات و کتاب کودک بود که علاوه بر اقدامات اثرگذاری که انجام داد تأثیر بسیاری بر شاگردان و از سویی نسل‌های بعدی خود گذاشت.
از میان شاگردان وی که در عرصه کتاب چهره شاخصی به شمار می‌آیند می‌توان به توران میرهادی اشاره کرد که خود بارها از این مسأله و تأثیری که باغچه‌بان در فعالیت حرفه‌ای او در حوزه کتاب داشته، گفته است. افرادی همچون باغچه‌بان را به سادگی نمی‌توان شناخت چراکه او شخصیتی چند وجهی داشت.
در ارتباط با زندگی و فعالیت کاری باغچه بان همان‌گونه که اشاره شد از وجوه مختلفی می‌توان به بررسی پرداخت. بحث سواد آموزی، تلاش برای بهبود وضعیت علمی- تحصیلی ناشنوایان، ویژگی منحصر به فرد او در بحث اخلاق معلمی و… از جمله این موارد به شمار می‌آید که تأثیر قابل توجهی بر نسل‌های بعد از وی به جای گذاشته است.
از همین رو معتقدم که از بزرگانی نظیر وی باید همواره یاد شود تا جوانان از خدمات وی به عرصه کتاب، علم و فرهنگ این مرز و بوم باخبر شوند. کتاب «روشنگر تاریکی ما» هم اثر دیگری است که برای آشنایی با زندگی باغچه‌بان به علاقه‌مندان پیشنهاد می‌کنم.
نه تنها خود باغچه‌بان، بلکه خانواده وی بویژه پسرش زنده‌یاد «ثمین» هم تلاش بسیاری در جهت ادامه راه او انجام دادند. حتی «ثمینه» باغچه بان، دختر او هم که از جمله همکاران خوب ما به شمار می‌آید با وجود سن بالا همچنان با عشق و علاقه شعر می‌گوید و می‌نویسد.
تمام این موارد که ما تنها به بخشی از آن اشاره کردیم گویای این است که ما ایرانیان چقدر مدیون این خانواده فرهنگی هستیم. بر همین مبنا نیز باید حواسمان باشد که از چنین بزرگانی غافل نشویم و برای معرفی هر چه بیشتر آنان تلاش کنیم.