اسدالله آل‌بویه

زندگی‌نامه

فرزند قاسم و آسیه که در دیلمان گیلان متولد شد. در شش سالگی به مکتب‌خانه رفت. تحصیلات دوران ابتدایی را در مدرسه خیام سیاهکل به پایان رساند. بعد به رشت رفت و سال اول و دوم متوسطه را در آنجا خواند، سپس به تهران آمد، در دبیرستان دارالفنون ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۰۷ با رتبه شاگرد اولی دیپلم گرفت. در شهریورماه همان سال جزو اولین گروه محصلین ایرانی از سوی وزارت فرهنگ برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام شد. پس از تکمیل زبان در «لیسه تورنون» فرانسه، در دانشکده نانسی به تحصیل در رشته ریاضیات پرداخت و لیسانس گرفت. بعد تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن پاریس در همان رشته ادامه داد و موفق به اخذ درجه دکترای ریاضی شد. در این ایام محضر استادانی چون دو گومون، هوسون، دلسارت، ژرژ دارموا، لاو و کارتان را درک کرد و رساله دکتری خود را زیر نظر پزوفسور کارتان از استادان بنام سوربن نوشت. در بهمن ‌ماه 1314 به ایران بازگشت و به عنوان سرپرست امتحانات متوسطه به مشهد رفت و با اقدس معتمدی ازدواج کرد که حاصل آن 4 فرزند به نام‌های مرداویج(متخصص اطفال)، کارن (مهندس راه و ساختمان)، مازیار(مهندس مکانیک) و ماندانا (فوق‌لیانس اقتصاد) بود. 
آل بویه در سال 1315 با رتبه دانشیاری، در دانشگاه تهران استخدام و در دانشکده علوم به تدریس ریاضی پرداخت. در کابینه رزم آرا مدتی معاون فرهنگ و زمانی کفیل وزارت فرهنگ شد. بعد به عضویت شورای عالی دانشگاه تهران و شورای عالی معادن درآمد. بعد رئیس کل کارگزینی دارایی و مدیرکل دبیرخانه دانشگاه تهران شد. مدتی روزنامه «سازمان» را منتشر کرد که بعد از 12 شماره توقیف شد. بعد از کودتای ۲۸ مرداد، همراه عده‌ای از دوستان همفکرش «حزب میلیون» را تأسیس کرد که در زمان نخست‌وزیری عبدالحسین هژیر برچیده شد. سپس «حزب آهنگ ما» را تشکیل داد که آن نیز پس از یک‌سال در زمان نخست‌وزیری سپهبد زاهدی منحل گردید. 
دکتر آل بویه سرانجام پس از سالها تدریس و تربیت و پرورش شاگردان بسیار در سال 1349ش از سوی دانشگاه بازنشسته شد. او اهل شعر بود و «بویه» تخلص می‌کرد. ايشان سه كتاب شعر به نام‌هاي «ديوان بويه»، «ترانه‌هاي بويه» و «ترانه‌هاي بازپسين» باقی مانده است. علاوه بر دیوان شعر، کتاب‌هایی در ریاصیات به‌ویژه هندسه برای استفاده دانش‌آموزان دبیرستان و دانشجویان دوره لیسانس و فوق‌لیسانس و کتاب «رساله هماهنگی برای یگانگی» را تألیف کرد. وی در فرهنگستان ایران نیز از بنیانگذاران ترجمۀ اصطلاحات ریاضی به فارسی بود و تأکید بسیار بر به‌کارگیری معادل آن‌ها به فارسی داشت. واژه‌های نیم‌ساز و مثلث راست‌گوشه که امروزه به‌کار می‌رود، از پیشنهادهای اوست.
دفتر زندگی این استاد برجسته و ریاضی‌دان نامی در تهران بسته و بنا به وصیتش در زادگاهش در بخش سیاهکل شهرستان لاهیجان به خاک سپرده شد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به پاس سال‌ها فعالیت علمی و فرهنگی وی، طی برگزاری مراسم بزرگداشتی در 27 مهرماه 1381 ایشان را یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرد.

دکتر اسدالله آل بویه از نظر دیگران

ـ دکتر مهدی محقق: «مرحوم دكتر آل بويه بيش از 30 سال به تدريس رياضي و هندسه به جوانان دانشجوي كشور مشغول بود، ولي متجاوز از 30 سال را هم در دوران بازنشستگي و دور از محيط‌هاي دانشگاهي و دانشجويي سپري كرد. استاد آل بويه با آگاهي از ظرافت و قداست خاص دانش رياضيات به ويژه هندسه، كه از مباني يقيني برخودار مي‌باشد، عمر شريف خود را در فراگيري و تدريس آن سپري كرد. دکتر آل بويه در يادگيري علم هندسه به استادان بزرگ ايراني، هم‌چون مرحوم ميرزا غلامحسين رهنما اكتفا نكرد و برهه‌اي از عمر خود را به كسب علم و معرفت از محضر استادان فرانسوي پرداخت كه تمامي آن استادان، جد و جهد او را در طلب علم و دانش مي‌ستودند و گواهي نامه‌هايي كه به دست آورده، صادق بر اين حقيقت است»

ـ دکتر رضا داوری اردکانی: «دكتر آل بويه با تبيين بحث ارتباط و پيوند علم با صنعت، فناوري و مناسبات مختلف اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، به جامعه‌ علمي و دانشگاهي خدمت مضاعفي كرده است».

ـ دکتر ارسلان شادمان: «زبان خاص و دور از پیرایه به کار رفته در تالیفات استاد آل بویه، در دوره اوج مدرنیزم در دهه 60 و 70 میلادی از نگاه امروزی، ادبیات و نحوه‌ نگارش «پسامدرنیستی» را تداعی می‌کند. دکتر اسدالله آل بویه در کنار پروفسور محسن هشترودی و پروفسور تقی فاطمی، سه چهره‌ برجسته استادان نسل اول ریاضی در کشور شناخته می‌شوند که به حق، وظایف و رسالت خویش را در این حوزه به بهترین شکل انجام داده‌اند».

ـ دکتر مرداویج آل بویه: «ويژگي برجسته‌ پدر  گفتار و كردار نيكو و پايبندي ايشان به مصالح كشور و تلاش در راستاي شناساندن و تقويت هويت ملي ايرانيان بود. استاد بسيار ساده زيست، رك گو و با گذشت بود و پايبندي و علاقه‌ فراواني به تربيت و شئون خانوادگي داشت».
 

کتاب‌ها

-    تران‍ه‌ه‍ا: ب‍خ‍ش‍ی‌ دی‍گ‍ر از دی‍وان‌ ب‍وی‍ه‌/ خ‍ط ح‍س‍ن‌ س‍خ‍اوت، [‌ت‍ه‍ران‌]: اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ۱۳۷۳.
-    حس‍اب‌ه‍ای‌ ه‍ن‍دس‍ی‌/ ن‍گ‍ارش‌ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ته‍ران‌.: دانشگاه تهران‏، ۱۳۳۹ - ‬‬
-    دی‍وان‌ ب‍وی‍ه‌/ از اسدالله آل‌بویه، ته‍ران‌: اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌‏، ۱۳۷۰.‬‬
-    ه‍ن‍دس‍ه‌ [ک‍ت‍اب‍ه‍ای‌ درس‍ی‌] س‍ال‌ اول‌ دب‍ی‍رس‍ت‍ان‍ه‍ا/ [ت‍ال‍ی‍ف‌ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ح‍س‍ی‍ن‌ ه‍ورف‍ر]؛ تهران: بی نا، بی تا.
-    ه‍ن‍دس‍ه‌ [ک‍ت‍اب‍ه‍ای‌ درس‍ی‌] س‍ال‌ دوم‌ دب‍ی‍رس‍ت‍ان‍ه‍ا/ [ت‍ال‍ی‍ف‌ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ح‍س‍ی‍ن‌ ه‍ورف‍ر]؛ تهران: وزارت فرهنگ‏‏‏، ۱۳۱۹.‬
-    ه‍ن‍دس‍ه‌ [ک‍ت‍اب‍ه‍ای‌ درس‍ی‌] س‍ال‌ س‍وم‌ دب‍ی‍رس‍ت‍ان‍ه‍ا/ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ح‍س‍ی‍ن‌ ه‍ورف‍ر]؛ تهران: بی نا، بی تا.
-    هن‍دس‍ه‌ ع‍ال‍ی‌: (گ‍روه‌ و ه‍ن‍دس‍ه‌)/ ت‍ال‍ی‍ف‌ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، ته‍ران‌: دانشگاه تهران‏‏‏، ۱۳۳۱.‬‬
-    هندس‍ه‌ه‍ای‌ گ‍ون‍اگ‍ون‌/ ن‍گ‍ارش‌ اس‍دال‍ل‍ه‌ آل‌ب‍وی‍ه‌، تهران: بی نا، بی تا.

مقاله‌ها

-    «دکتر آل¬بویه؛ ضرورت همگرایی»؛ همایش بزرگداشت دکتر اسدالله آل بویه ، دوره 1؛  مهر 1381، صفحه 71 تا 79 .
-    «دیالکتیک زنون»؛ مجله دانش و مردم، سال نهم، مهر و آبان ۱۳۸۷، شماره ۶ و ۷.
-    «پیشروی و پیروی»؛ پرویز ناتل خانلری؛ محمد میردامادی؛ اسدالله آل بویه؛ مجله سخن، سال هشتم، آبان ۱۳۳۶ ، شماره ۷.
 

فهرست فعالیت‌های برجسته غیرمکتوب

1- در سال ۱۳۰۷ دیپلم خود را از دبیرستان دارالفنون اخذ نمود و از سوی وزارت فرهنگ جزو اولین گروه محصلین ایرانی برای ادامه تحصیل به فرانسه بود.
2- پس از تکمیل زبان در «لیسه تورنون» فرانسه، در دانشکده نانسی به تحصیل در رشته ریاضیات و محاسبات و انتگرال و مکانیک استدلالی و هندسه عالی پرداخت و به اخذ مدرک لیسانس نائل گردید.
3-آل بویه تحصیلات خود را در دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد، تا آنکه موفق به اخذ درجه دکترای ریاضی گردید. 
4- در سال ۱۳۱۴ به ایران بازگشت با رتبه یک دانشیاری، در دانشگاه به تدریس اشتغال ورزید و تا رتبه ده استادی پیش رفت.
5- وی در طول خدمات آموزشی خود در دانشکده علوم دانشسرای عالی تا پایان سال 1315، دانشکده فنی، دانشکده صنعتی (وزارت صنایع)، دانشکده نیروی هوایی و دبیرستان نظام وزارت جنگ در رشته تخصصی خود، تدریس کرد.
6- انتشار روزنامه «سازمان» که پس از دوازده شماره در زمان حکومت هژیر توقیف شد .
7- بعد از کودتای ۲۸ مرداد «حزب میلیون» را تأسیس کرد که بساط آن پس از زمانی نه چندان دراز به دستور شاه و در زمان حکومت هژیر برچیده شد. 
8- تشکیل "حزب آهنگ ماه" که پس از یکسال در زمان حکومت سپهبد زاهدی منحل شد. 
9- مقالات علمی و فلسفی او در مجله «سخن» و «سازمان» وروزنامه اطلاعات و روزنامه کیهان و...
 به چاپ رسیده‌است.
11-ریاست کل کارگزینی وزارت دارایی به مدت دو سال و نیم.
12-مدیریت کل دبیرخانه دانشگاه تهران به مدت نزدیک به دو سال و نیم.
13-معاونت کل وزارت فرهنگ در کابینه سپهبد رزم آرا به مدت تزدیک به شش ماه.